معجون دوسین برای چی خوبه؟ خواص، انواع، نحوه مصرف و شواهد علمی

---

دوسین چیست و چرا اهمیت دارد؟

«دوسین» نامی است که از ترکیب دو حرف «سین» در سیاهدانه و «سین» در عسل گرفته شده و در واقع به مخلوط یا معجون سیاهدانه (Nigella sativa) و عسل طبیعی گفته می‌شود. حکیم خیراندیش از پیشگامان معرفی و اثبات ارزش و خواص این ترکیب در ایران بودند. در طب سنتی ایران این ترکیب به‌عنوان یک داروی ارزشمند و پرکاربرد شناخته شده و برای طیف وسیعی از مشکلات سلامت از تقویت سیستم ایمنی تا مشکلات گوارشی و دفع سنگ توصیه شده است. در سال‌های اخیر پژوهش‌های علمی نیز بخش‌هایی از خواص این ترکیب و اجزای آن (خصوصاً دانهٔ سیاه و ترکیب فعّال آن یعنی تیموکینون) را تایید یا بررسی کرده‌اند. در ادامه بررسی می کنیم معجون دوسین برای چی خوبه (هم در طب مدرن و هم طب سنتی).

---

ترکیب دوسین؛ چه چیزهایی در آن است و هر کاریی هر کدام چیست؟

سیاهدانه (Nigella sativa)

سیاهدانه یا نایلا (Black seed / Black cumin) شامل مجموعه‌ای از ترکیبات فیتوشیمیایی است که مهم‌ترینشان «تیموکینون (Thymoquinone — TQ)» است. تیموکینون و دیگر مواد در سیاهدانه نشان‌دهندهٔ خواص آنتی‌اکسیدانی، ضدالتهابی، ضدمیکروبی و تنظیم‌کنندهٔ متابولیسم هستند. بررسی‌های مروری و کارآزمایی‌ها نشان داده‌اند اثرات ضدالتهابی و ایمنی‌تنظیمی قابل توجهی برای سیاهدانه وجود دارد. PMC

عسل طبیعی

عسل بیش از آنکه فقط شیرین‌کننده باشد، دارای خواص آنتی‌باکتریال، ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی است و نقش «حامل» یا «ارسال‌کننده» را در داروهای سنتی بر عهده دارد — یعنی مادهٔ مؤثره‌های گیاهی را همراه و قابل جذب‌تر می‌کند. عسل همچنین در التیام زخم و دستگاه گوارش شناخته‌شده است.

چگونگی هم‌افزایی

در ترکیب دوسین، عسل علاوه بر افزایش طعم و ماندگاری، به جذب بهتر مواد مؤثرهٔ سیاهدانه کمک می‌کند و برخی مطالعات نشان داده‌اند اثرات ترکیبی (سینرجیستیک) عسل و سیاهدانه در مدل‌های آزمایشگاهی و کارآزمایی‌های بالینی مشهود بوده است. PMC

---

طبع دوسین (از منظر طب سنتی)

در طب سنتی ایرانی و سایر مکاتب سنتی منطقه، دوسین طبع «گرم و خشک» دارد. این نکته اهمیت زیادی در تعیین دوز و طول دورهٔ مصرف دارد؛ چرا که افراد با مزاج گرم ممکن است با مصرف بیش از حد دچار افزایش «گرمی» یا علایم ناشی از آن شوند. به‌همین دلیل همیشه توصیه می‌شود مصرف دوسین با توجه به مزاج فرد و زیر نظر درمانگر/حکیم باشد. (ملاحظات جزئی‌تر در بخشِ احتیاط‌ها آمده است.)

---

طرز تهیه سنتی دوسین؛ نسبت‌ها و نکات فنی

نسخهٔ متداول و ساده:

• نسبت رایج: ۳ واحد عسل طبیعی + ۱ واحد سیاهدانه نیم‌کوب شده.
• روش: سیاهدانه را نیم‌کوب (نیم‌خرد) کنید و بلافاصله با عسل مخلوط کنید. چون ترکیبات مفید سیاهدانه در معرض هوا (اکسیداسیون) آسیب‌پذیر هستند، توصیه می‌شود پس از کوبیدن سریع با عسل ترکیب شوند. در شرایط مناسب (ظروف تیره و جای خشک و نه خیلی گرم) تا چند ماه ماندگاری دارند.

نکته تخصصی (تدبیر در گرم‌مزاجان): در طب سنتی برای کاهش اثر گرمی سیاهدانه، برخی استادان حکیم توصیه می‌کنند قبل از کوبیدن، تخم سیاهدانه را حدود چند ساعت در سرکه یا آب‌لیمو بخیسانند (تدبیر) تا طبع آن اصلاح شود — این نوع تهیه در متون شما تحت عنوان «دوسین مدبّر» آمده است. (بخش ویژه دربارهٔ دوسین مدبر در پایان مقاله.)

نمونهٔ دوز سنتی (بر اساس متون مرسوم):

• بالای ۱۰ سال: قاشق غذاخوری
• ۵ تا ۱۰ سال: قاشق مرباخوری
• ۲ تا ۵ سال: قاشق چای‌خوری
  این دوزها سنتی‌اند و برای هر فرد باید با نظر متخصص تنظیم شوند.

---

نحوه مصرف و دوزهای پیشنهادی (راهنمای عمومی)

• بزرگسالان: معمولاً روزانه بین ۱ تا ۳ قاشق چای‌خوری (یا تا یک قاشق غذاخوری) از دوسین در نظر گرفته می‌شود؛ برخی دستورها استفاده ناشتا و برخی بعد از غذا را توصیه می‌کنند.
• کودکان: دوزها باید بسیار کمتر و با مشورت طبی و بر اساس سن محاسبه شود (مطابق جدول بالا و با نظر متخصص).
• دوره مصرف: معمولاً دوره‌های کوتاه‌مدت (مثلاً ۴۰ تا ۸۰ روز) با فواصل استراحت توصیه می‌شود تا از خشکی یا تغییر مزاج جلوگیری شود.
• نکته عملی: برای کسانی که مزاج گرم دارند یا داروهای خاص (رقیق‌کننده خون، داروهای فشار یا قند) مصرف می‌کنند، ابتدا با پزشک یا متخصص طب سنتی مشورت کنید.

توجه: مقادیر و دوره‌های بالا بر پایه سنت و برخی دستورهای بالینی اند؛ مقدار بهینه و استاندارد در مطالعات علمی کاملاً توافق‌شده نیست و در هر شرایط پزشکی باید توسط درمانگر مشخص شود.

---

خواص دوسین؛ مرور جامع با اشاره به شواهد علمی

در ادامه بخش‌های مهم خواص دوسین را دسته‌بندی می‌کنیم. پس از هر بخش، منابع علمی کلیدی مرتبط آورده شده است.

۱. تقویت سیستم ایمنی، اثرات ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی

سیاهدانه و تیموکینون نشان داده‌اند که فعالیت‌های ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی دارند؛ این اثرات می‌توانند در تنظیم پاسخ ایمنی و کاهش پاسخ التهابی مزمن موثر باشند. مطالعات مروری و پیش‌بالینی این ویژگی‌ها را تأیید کرده‌اند. PMC

۲. اثرات ضدویروسی و نقش در عفونت‌های تنفسی (از جمله مطالعات در بیماری‌های ویروسی)

کارآزمایی‌های بالینی روی ترکیب عسل و سیاهدانه (دوسین یا HNS در بعضی مقالات) نشان دادند که این ترکیب می‌تواند به بهبود علائم و تسریع پاک‌سازی ویروسی در بیماران کووید-۱۹ کمک کند و حتی کاهش مرگ و میر در گروه درمان را نشان دادند. با این حال تحقیقات محدودند و برای نتیجه‌گیری قطعی نیاز به شواهد بیشتر هست. PubMed

۳. ضد میکروبی، درمان عفونت‌های معده (هلیکوباکتر پیلوری)

در یک کارآزمایی بالینی کوچک، ترکیب Nigella sativa و عسل (دوسین) برای کمک به ریشه‌کنی هلیکوباکتر پیلوری مورد مطالعه قرار گرفت و نتایج امیدوارکننده‌ای گزارش شد. این نتایج نشان می‌دهد در برخی شرایط دوسین می‌تواند مکمل یا گزینهٔ حمایتی در درمان‌های گوارشی باشد. PMC

۴. کمک به دفع یا کاهش سنگ‌های کلیه و مجاری ادراری

چندین مطالعه پیش‌بالینی و کارآزمایی‌های کلینیکی نشان دادند که سیاهدانه و/یا ترکیب سیاهدانه و عسل می‌توانند در کوچک‌سازی یا دفع سنگ‌های کلیه موثر باشند. یک کارآزمایی روی بیمارانی با سنگ‌های کوچک گزارش کرد که گروه مصرف‌کنندهٔ ترکیب سیاهدانه و عسل نرخ بیرون‌ریزی سنگ بالاتری داشته‌اند. با این وجود لازم است مطالعات بزرگ‌تر و با طراحی قوی‌تر انجام شود. PubMed

۵. تنظیم قند خون، لیپیدها و سلامت متابولیک

متاآنالیزها و مرورهای نظام‌مند نشان داده‌اند مصرف سیاهدانه می‌تواند باعث کاهش قند خون ناشتا و برخی شاخص‌های لیپیدی شود؛ بنابراین برای افراد دارای دیابت نوع 2 یا اختلالات متابولیک می‌تواند مفید باشد اما جایگزین درمان‌های پایه نیست و باید با پزشک هماهنگ شود. PMC

۶. تأثیر بر سیستم عصبی، حافظه و خلق‌وخوی

شواهد حیوانی و برخی کارآزمایی‌های محدود انسانی نشان می‌دهند سیاهدانه ممکن است اثراتی در محافظت عصبی، بهبود حافظه و کاهش علائم اضطرابی/افسردگی داشته باشد؛ اما شواهد قوی و گسترده هنوز کم است و نیاز به مطالعات بیشتر دارد. PMC

۷. خواص پوستی و موضعی

عسل و سیاهدانه هر دو کاربرد موضعی در درمان برخی مشکلات پوستی مانند التهابات، جوش‌های بلغمی و التیام زخم دارند. با این‌حال در جوش‌های التهابی و چرکی کاربرد دوسین موضعی ممکن است اثر معکوس داشته باشد؛ لذا قبل از مصرف موضعی در موارد التهابی باید دقت کرد. (تجربهٔ سنتی و گزارش‌های بالینی) PMC

۸. سلامت باروری و جنسی

منابع سنتی و برخی مطالعات نشان داده‌اند سیاهدانه می‌تواند میل جنسی و پارامترهای اسپرم را بهبود دهد؛ اما شواهد انسانی محدود و هنوز نیازمند تحقیقات قوی‌تر است. PMC

---

خواص دوسین در طب سنتی

در طب سنتی، دوسین (ترکیب سیاه‌دانه و عسل) به عنوان یک داروی طبیعی و شگفت‌انگیز شناخته می‌شود که خواص درمانی و پیشگیرانه فراوانی دارد. این معجون ارزشمند از دیرباز در نسخه‌های حکمای طب ایرانی جایگاه ویژه‌ای داشته و برای سلامت بدن توصیه شده است. در طب سنتی معجون دوسین برای چی خوبه؟ برخی از مهم‌ترین خواص دوسین عبارت‌اند از:

1. تقویت سیستم ایمنی بدن و افزایش مقاومت در برابر بیماری‌ها
2. پیشگیری و توقف رشد سلول‌های سرطانی با اثرات آنتی‌اکسیدانی قوی
3. تقویت حافظه، تمرکز و قوای ذهنی
4. افزایش انرژی و رفع ضعف عمومی بدن
5. بهبود مشکلات گوارشی از جمله نفخ، سوءهاضمه، درد معده و روده، درمان انگل‌ها و کرم‌های روده‌ای
6. تنظیم فشار خون و بهبود گردش خون
7. کمک به درمان بیماری‌های کبدی و کبد چرب
8. پیشگیری و درمان زخم معده و اثنی‌عشر
9. دفع سنگ کلیه و صفرا و کمک به درمان مشکلات کلیوی
10. بهبود عملکرد دستگاه تنفسی، درمان آسم، تنگی نفس، برونشیت، سینوزیت و سرماخوردگی‌های مکرر
11. خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌بیوتیکی برای مقابله با عفونت‌ها و بیماری‌های ویروسی
12. کمک به درمان بیماری‌های عصبی، ضعف اعصاب، صرع و تشنج
13. کاهش دردهای عضلانی و مفصلی، درمان سیاتیک و تسکین درد دیسک کمر
14. افزایش کیفیت خواب و کمک به درمان افسردگی
15. بهبود قند خون و کنترل دیابت نوع ۲
16. تقویت بینایی و سلامت چشم‌ها
17. تقویت قوای جنسی و باروری شامل افزایش میل جنسی، تعداد اسپرم و کمک به درمان ناباروری
18. افزایش شیر مادران شیرده
19. پاکسازی رحم بعد از زایمان و کمک به کاهش دردهای بعد از زایمان
20. ضد سرفه، ضد نفخ و ملین
21. درمان بیماری‌های پوستی مانند اگزما، پسوریازیس، لک و پیس
22. ضد ویروس و پیشگیری از برخی بیماری‌های مزمن
23. بهبود علائم مسمومیت و تقویت دستگاه گوارش
24. ادرارآور و مفید برای مشکلات پروستات
25. قاعده‌آور و کمک به تنظیم عملکرد تخمدان‌ها
26. کمک به ترک اعتیاد و افزایش مقاومت بدن در برابر آسیب‌ها
27. کاهش عوارض داروهای شیمی‌درمانی و محافظت از کلیه‌ها
28. به تعویق انداختن علائم پیری و مقابله با آسیب‌های رادیکال‌های آزاد

📌 این خواص تنها بخشی از فواید دوسین در طب سنتی هستند. حکما از دوسین به عنوان “دوای هر دردی غیر از مرگ” یاد کرده‌اند و معتقدند که مصرف بهینه و صحیح آن می‌تواند پایه‌ای برای سلامت پایدار باشد.

---

شواهد کلیدی (چند مطالعهٔ مهم)

1. کارآزمایی بالینی COVID-19 — مطالعه‌ای تصادفی نشان داد ترکیب عسل و Nigella sativa در بهبود علایم و کاهش مرگ‌ومیر در بیماران کووید-۱۹ مؤثر بوده است (نتایج امیدوارکننده اما محدود). PubMed+1
2. درمان هلیکوباکتر پیلوری — مطالعه‌ای در ۲۰۱6 نشان داد ترکیب Nigella sativa و عسل می‌تواند در ریشه‌کنی H. pylori تأثیرگذار باشد. PMC
3. کاهش قند و لیپیدها — متاآنالیزها و مرورهای نظام‌مند نشان‌دهندهٔ اثرات مفید Nigella sativa بر قند خون و پروفایل لیپیدی هستند. PMC
4. دفع سنگ کلیه — کارآزمایی‌ها گزارش کردند مصرف ترکیب سیاهدانه و عسل یا سیاهدانه تنها می‌تواند به افزایش نرخ دفع یا کوچک‌شدن سنگ‌ها کمک کند. PubMed
5. مروری جامع — مقالات مروری تازه خواص ضدالتهابی، آنتی‌اکسیدانی و ایمنی‌تنظیمی سیاهدانه را تأیید کرده‌اند و تیموکینون را به‌عنوان ترکیب کلیدی معرفی می‌کنند. PMC

نکتهٔ علمی مهم: بیشتر مطالعات روی سیاهدانه (Nigella sativa) انجام شده و تعداد مطالعات بالینی با کیفیت روی مخلوط دقیق عسل+سیاهدانه محدودتر است؛ برخی نتایج امیدوارکننده‌اند اما برای ادعاهای قطعی به کارآزمایی‌های بزرگ‌تر و پرقدرت نیاز است.

---

موارد احتیاط و منع مصرف

• بارداری و شیردهی: مصرف بالای سیاهدانه احتمال تأثیر بر انقباضات رحمی را دارد و معمولاً در بارداری توصیه نمی‌شود؛ در دوران شیردهی نیز بهتر است پیش از مصرف با پزشک مشورت شود. Verywell Health
• مزاج‌های گرم (صفراوی/دموی): طبق طب سنتی، افراد گرم‌مزاج باید با احتیاط و تحت نظر متخصص مصرف کنند (ممکن است باعث افزایش گرمی و فشار خون یا سایر علایم شود).
• حساسیت‌ها: در صورت وجود حساسیت به هر یک از مؤلفه‌ها (عسل یا سیاهدانه) مصرف را متوقف کنید.
• تداخل با داروها: سیاهدانه می‌تواند با برخی داروها (مثلاً رقیق‌کننده‌های خون، داروهای قند یا فشار) تداخل داشته باشد؛ پیش از مصرف همزمان با داروها، با پزشک مشورت کنید. Verywell Health
• مصرف طولانی‌مدت و خودسرانه: مصرف طولانی یا دوز بالای هر ترکیب گیاهی بدون نظارت می‌تواند منجر به عوارض شود (مثلاً تغییرات کبدی یا کلیوی در برخی شرایط گزارش شده‌اند)؛ بنابراین پیگیری و معاینه دوره‌ای توصیه می‌شود. PMC

---

تفاوت «دوسین مدبّر» و دوسین عادی؛ چرا «مدبّر» مهم است؟

دوسین عادی: معمولاً سیاهدانه را نیم‌کوب کرده و بدون تدبیر خاصی با عسل مخلوط می‌کنند (نسبت‌ها ممکن است متفاوت باشد).
دوسین مدبّر: در روش مدبّر، سیاهدانه را پیش از ترکیب با عسل، در یک مایع اصلاح‌کننده (مانند سرکه انگور یا آب‌لیمو) می‌خیسانند تا «طبع» سیاهدانه تعدیل شود؛ سپس به‌صورت اصولی و با کنترل کیفیت بالا با عسل مرغوب ترکیب می‌کنند. هدف از این روش کاهش عوارض احتمالی در افراد گرم‌مزاج، افزایش پایداری و اصلاح خصوصیات فیتوشیمیایی دانه است.

مزایای دوسین مدبر (در صورت درست و علمی اجرا شدن):

• طبع اصلاح‌شده برای طیف بیشتری از مزاج‌ها
• استفاده از سیاهدانه تازه و درجه‌یک (نه دانهٔ مانده یا با کیفیت پایین)
• استفاده از عسل طبیعی و مناسب (نه عسل تغذیه‌ای یا رقیق‌شده)
• رعایت نکات بهداشتی و فرآوری به‌نحو دارویی (تضمین اثربخشی و کاهش عوارض)

---

طرز نگهداری، بسته‌بندی و نشانه‌های کیفیت دوسین خوب

• دوسین را در ظرف دربسته و ترجیحاً تیره نگهداری کنید.
• دور از نور مستقیم و در جای خنک و خشک بگذارید.
• از خرید محصولی که بوی نامطبوع، رسوب یا رنگ غیرطبیعی دارد خودداری کنید.
• سیاهدانه باید تازه و از مبدا قابل اعتماد باشد، دانه‌های خیلی کهنه یا وارداتی بدون سابقهٔ مناسب ممکن است اثرگذاری نداشته باشند.

---

پرسش‌های متداول (FAQ)

س: دوسین برای چه کسانی مناسب است؟
ج: در حالت کلی برای افرادی که مزاج‌شان با طبع گرم و خشک سازگار است یا تحت نظر متخصص طب سنتی تشخیص شده‌اند؛ اما افرادی با بیماری‌های خاص، باردار/شیرده یا کسانی که داروی ثابت مصرف می‌کنند حتماً قبل از شروع با پزشک مشورت کنند. Verywell Health

س: آیا دوسین می‌تواند جایگزین داروهای تجویزی شود؟
ج: در بعضی موارد بله. دوسین می‌تواند مکمل یا کمک‌کننده باشد اما بطور مطلق جایگزین داروهای شناخته‌شده و تجویز پزشک نیست، مخصوصاً در بیماری‌های مزمن یا عفونی جدی.

س: آیا می‌توانم دوسین را موضعی هم استفاده کنم؟
ج: بله، در برخی موارد برای جوش‌های بلغمی یا التیام موضعی استفاده شده است؛ اما در جوش‌های التهابی/چرکی ممکن است بدتر کند، پس قبل از استفاده موضعی بهتر است تست کوچک و مشورت انجام شود. PMC

---

جمع‌بندی معجون دوسین برای چی خوبه؟

• دوسین = عسل + سیاهدانه؛ یک معجون سنتی با ریشه در طب سنتی و شواهد علمی روزافزون.
• خواص کلیدی: ضدالتهاب، آنتی‌اکسیدان، ایمنی‌تنظیمی، کمک در عفونت‌های خاص (شواهد مقدماتی)، کمک در قند و چربی خون، و کمک بالقوه در دفع سنگ کلیه. PMC+2PMC+2
• احتیاط‌ها: بارداری، تداخل دارویی، مزاج گرم — حتماً با متخصص مشورت کنید. Verywell Health

---

چرا «دوسین مدبّر» فواکه را ببینید؟

اگر دنبال دوسینی درمانی و قابل اعتماد هستید، توصیه می‌کنیم صفحهٔ محصول «دوسین مدبّر» ما را ببینید. تفاوت‌های کلیدی محصول ما با نمونه‌های معمول بازار:

1. سیاهدانهٔ تازه و درجه‌یک (از منابع معتبر، نه دانه‌های کهنه یا وارداتی بی‌کیفیت).
2. تدبیر حرفه‌ای: سیاهدانه قبل از فرآوری در سرکهٔ انگور یا روش‌های مورد تأیید تدبیر می‌شود تا طبع آن اصلاح شود (مناسب‌تر برای طیف وسیع‌تری از مزاج‌ها).
3. عسل طبیعی و آزمایش‌شده (مورد تأیید از نظر ناخالصی‌ها و رطوبت).
4. فرآوری داروگونه و بسته‌بندی بهداشتی با تاریخ تولید و راهنمای مصرف شفاف.
5. تضمین اصالت و کیفیت: ما نگران سازگاری، ماندگاری و اثربخشی درمانی هستیم، نه فقط ظاهر و قیمت.

برای مشاهدهٔ جزئیاتِ محصول، بررسی آنالیزها و خرید، به صفحهٔ محصول دوسین مدبّر در فروشگاه سایت مراجعه کنید. جهت ورود به صفحه محصول دوسین مدبر اینجا را کلیک کنید.

---

دسته‌بندی خواص دوسین	خواص مهم
تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌ها	تقویت سیستم ایمنی بدن، پیشگیری و توقف رشد سلول‌های سرطانی، ضد ویروس، پیشگیری از بیماری‌های مزمن، به تعویق انداختن علائم پیری
سلامت گوارش	رفع نفخ، سوءهاضمه، درد معده و روده، دفع انگل‌ها و کرم‌های روده، درمان زخم معده و اثنی‌عشر، ملین
سلامت کبد و کلیه	بهبود بیماری‌های کبدی و کبد چرب، دفع سنگ کلیه و صفرا، کاهش عوارض داروهای شیمی درمانی، پاکسازی رحم بعد از زایمان
سلامت تنفسی	درمان آسم، تنگی نفس، برونشیت، سینوزیت، سرفه، بهبود سرماخوردگی‌های مکرر
سلامت عصبی و روانی	تقویت حافظه و تمرکز، درمان ضعف اعصاب، کاهش افسردگی، بهبود کیفیت خواب، درمان صرع و تشنج
سلامت قلب و عروق	تنظیم فشار خون، بهبود گردش خون، درمان تپش قلب و اضطراب، کاهش کلسترول و تری‌گلیسرید
سلامت باروری و جنسی	افزایش میل جنسی، افزایش تعداد اسپرم، درمان ناباروری، کمک به درمان تنبلی تخمدان، افزایش شیر مادران شیرده
سلامت پوست و زیبایی	درمان اگزما، پسوریازیس، لک و پیس، ضد لک، به تاخیر انداختن علائم پیری
سلامت عضلات و مفاصل	کاهش دردهای عضلانی، درمان سیاتیک، تسکین درد دیسک کمر
سلامت کلی بدن	افزایش انرژی، رفع ضعف عمومی، محرک قوای بدن، ادرارآور، قاعده‌آور، ضد التهاب، هضم کننده غذا، ضد آلرژی و ضد حساسیت

---

منابع و رفرنس‌های انتخابی (برای مطالعه بیشتر)

(چند منبع علمی و کلیدی که در متن به آن‌ها ارجاع شد:

کارآزمایی‌ها و مقالات بالینی در زمینهٔ اثر بر سنگ کلیه و اثر محافظتی کلیوی. PubMed

مروری جامع بر Nigella sativa و ترکیبات آن — مقالات مروری و پژوهشی. PMC

کارآزمایی تصادفی: Honey and Nigella sativa against COVID-19 — نتایج بالینی و پروتکل. PubMed

مطالعه: Combination of Nigella sativa and Honey in Eradication of Gastric Helicobacter pylori Infection (2016). PMC

متاآنالیزها و مرورهای سیستماتیک دربارهٔ تأثیر Nigella sativa بر قند خون و پروفایل لیپیدی. PMC