سویق، یکی از شگفتی‌های طب ایرانی-اسلامی، فرآورده‌ای است که از بو دادن آرد حبوبات، دانه‌ها و میوه‌هایی مانند گندم، جو، عدس، برنج، سنجد، نخود، سیب و… به‌دست می‌آید. این ماده غذایی ساده، اما فوق‌العاده مغذی، قرن‌هاست که جایگاه ویژه‌ای در سفره‌های درمانی و تغذیه‌ای ایرانی‌ها دارد. در این متن با خواص سویق و انواع آن آشنا می شوید.
طبق تحقیقات علمی، سویق‌های ترکیبی حاوی بیش از ۵۰۰ نوع ماده مؤثره و مغذی هستند که به طرز شگفت‌انگیزی برای رشد و تقویت اندام‌های مختلف بدن مانند استخوان، مغز، دستگاه گوارش و عضلات مفید هستند.
چرا سویق بو داده می‌شود؟
در طب سنتی ایران، بو دادن آرد روی حرارت ملایم نه‌تنها طعم و ماندگاری آن را بهتر می‌کند، بلکه خواص درمانی گیاه را چند برابر می‌سازد. این موضوع یک اصل در منابع معتبر طب سنتی است. بنابراین، خواص هر سویق = مجموع خواص گیاهان پایه × ۳!
منابع علمی جهانی درباره خواص ترکیبات پایه سویق
برای درک بهتر فواید سویق‌ها، نگاهی به تحقیقات روز دنیا در مورد مواد اولیه آن‌ها داشته باشیم:
- گندم: غنی از ویتامین‌های گروه B و فیبر. به بهبود متابولیسم و عملکرد دستگاه گوارش کمک می‌کند.
منبع: Organic Facts - جو: منبع عالی بتا-گلوکان برای کاهش کلسترول و بهبود سلامت قلب.
منبع: Healthline - نخود: سرشار از پروتئین، آهن و فیبر. موجب تقویت عضلات و افزایش انرژی پایدار می‌شود.
منبع: Healthline - سنجد: در منابع علمی از آن به عنوان ماده‌ای با خواص آنتی‌اکسیدانی و ضدالتهابی یاد می‌شود، مناسب برای سلامت مفاصل و پوست.
منبع: NCBI - برنج: کمک به سلامت گوارش و منبع مناسبی از کربوهیدرات برای تأمین انرژی.
منبع: DrAxe
فواید عمومی و خواص سویق‌ها در طب سنتی
- سیرکننده‌ی قوی
- تقویت‌کننده‌ی قوه‌ی هاضمه و معده
- کمک به رشد عضلات و استخوان‌ها
- همراه با روغن زیتون: افزایش وزن، تقویت نیروی جنسی، سلامت پوست و بهبود تراکم استخوان
- بهترین غذا برای بیماران ضعیف
- افزایش قدرت کتف و بازو
- جایگزینی سالم و حکیمانه برای تنقلات ناسالم
نظر حکیم عقیلی شیرازی درباره خواص سویق (منبع: مخزن الادویه)
در صفحه 548 باب 12 درباره سویق جو می‌فرماید:
«و سويق آن (جو) يعنى آرد بودادۀ آنكه در سويق مذكور شد تبريد و تغذيۀ آن زياده از سويق كندم است و آشاميدن آن با قدرى شكر بهترين اغذيۀ اطفال است و مسكن عطش و لهيب باطنی.»
متن ساده‌شده:
سویق جو یعنی آرد بوداده‌شده‌ی جو. این سویق از نظر خنک‌کنندگی بدن و ارزش غذایی، قوی‌تر از سویق گندم است. اگر آن را با کمی شکر مصرف کنید، یکی از بهترین غذاها برای بچه‌هاست. همچنین تشنگی را کاهش می‌دهد و حرارت داخلی بدن را آرام می‌کند.
و در صفحه 634 درباره سویق سنجد آمده است:
«مقوى و مفرح امراض الراس، جهت صداع خصوصا حادث از ترقي ابخره از معده و سائر بدن، امراض الصدر، سرفۀ كرم را مفيد، اعضا الغذاء، مقوى معده و قوت ماسكه و دابغ آن، و مسكن قئ و قامع صفرا و مانع صعود ابخره و انصباب مواد بمعده و سيلان رطوبات، و حابس اسهال، خصوصا خام آن. و سويق آن نيز جهت امور مذكوره مفيد و سحج صفراوى را مفيد و حابس ادرار بول و مانع تقطير آن و اطفال را بسيار موافق، تنقل بدان جهت آنكه معدل مزاج ايشان است. مقدار شربت آن تا پنجاه عدد.»
متن ساده‌شده:
سویق سنجد برای تقویت مغز و شاداب کردن ذهن مفید است، مخصوصاً در سردردهایی که علت‌شان بالا آمدن بخارهای مضر از معده یا سایر اندام‌هاست. به درمان سرفه، ناراحتی‌های سینه، تقویت معده و بند آوردن اسهال کمک می‌کند، مخصوصاً اگر سنجد به‌صورت خام استفاده شود. سویق سنجد همچنین ضد تهوع، تنظیم‌کننده صفرا، جلوگیری‌کننده از حرکت بخارها و ترشحات اضافی به سمت معده، و تقویت‌کننده دستگاه گوارش است. جلوی ادرار بی‌اختیار و قطره‌قطره را هم می‌گیرد. برای کودکان هم بسیار مناسب است چون طبع بچه ها را به تعادل می رساند. مقدار مصرف آن می‌تواند تا ۵۰ عدد سنجد یا معادل آن در سویق باشد.
انواع سویق‌های طب سنتی
۱. سویق کامل
۲. سویق کودک
۳. سویق گندم
۴. سویق جو
۵. سویق گندم و جو
۶. سویق دیابت
۷. سویق استخوان‌ساز
۸. سویق برنج
۹. سویق سنجد
۱۰. سویق نخود
۱۱. سویق چاق‌کننده
۱۲. سویق لاغرکننده
۱۳. سویق عدس
برای مشاهده اطلاعات کامل هر سویق، روی اسم آن کلیک کنید.
