مشخصات
پنیرک یا ختمی خبازی با نام علمی Malva sylvestris و نام انگلیسی Common mallow گیاهی است پایا که دارای برگ های متناوب و گل های بنفش می باشد.
اندام دارویی
ریشه، برگ و گل. خواص گل و برگ پنیرک به هم نزدیکند اما گل ها به علت داشتن آنتوسیانین و لکو آنتوسیانین ها تاثیرات کاملتری دارند اما خاصیت دارویی برگ ها بسیار قابل توجه است پس بهتر است مخلوطی از برگ و گل را مورد استفاده قرار دهیم.
دامنه انتشار
این گیاه در ایران نمی روید و گونه ای نزدیک به آن به نام M.neglecta مورد استفاده قرار می گیرد. گونه ی مورد در ایران به بلندی گونه ی اصلی نیست و به حالت تقریبا خوابیده است و حداکثر تا 40 سانتی متر ارتفاع دارد. محل رویش گیاه در ایران نواحی البرز، اطراف تهران، شمال ایران، آذربایجان، آستارا، اصفهان و… می باشد.
ترکیبات شیمیایی:
پنیرک دارای ویتامین آ، ب و ث می باشد. همچنین برگ های آن دارای قندهای آرابینوز، گلوکز، رامنوز، گالاکتوز و اسید گالاکتورونیک می باشد، هم چنین دارای مقداری تانن و فلاونوئید است. گل های پنیرک بیش از 10 درصد موسیلاژ دارند.
خواص درمانی پنیرک:
- پنیرک به صورت دم کرده ادرار آور و افزایش دهنده شیر مادران است.
- مخلوط عسل با پنیرک و یا روغن زیتون و یا گل سرخ برای بهبودی سوختگی آتش به کار می رود.
- آشامیدن حدود 200 سی سی جوشاندۀ شاخ و برگ آن با شکر برای سرفه و گرفتگی صدا و رفع خشونت آن که در اثر یبوست و حرارت باشد و نیز زخم مثانه و سوزش ادرار مفید است.
- نشستن در جوشاندۀ برگ آن برای سختی های رحم و نیز نرم کردن آنها و نرم کردن ورم های مقعد کارساز می باشد.
- اگر برگ تازۀ آن را بسایید و با کرۀ تازه گاوی مخلوط کنید و بر بدن بمالید هیچ گزنده ای شما را نمی گزد.
- برگ تازه و جوان گیاه پنیرک را پخته می خورند و بهترین مورد استفاده آن در غذاها با گوشت پرندگان است.
- ضماد (مرهم) ساییده شدۀ برگ های تازه آن برای شکستگی اعضا مفید است.
- ترکیب برگ ساییده شدۀ گیاه پنیرک با روغن زیتون برای سوختگی و جای عقرب گزیدگی مفید است.
- نوشیدن دم کردۀ ساقه و برگ گیاه پنیرک با شکر، گرفتگی صدا را برطرف می کند.
- نوشیدن دمنوش آن در درمان التهاب های تنفسی و جوش های پوستی کاربرد دارد و نیز در درمان بیماری های کلیه و مثانه بسیار مؤثر است و ضد سرفه و مرهم سینه است.
- ضماد (مرهم) برگ و ریشه پنیرک روی دمل و یا کورک باعث می شود تا بسیار سریع سر باز کند.
- برای از بین بردن جوش های صورت می توان از پنیرک استفاده کرد ضمن اینکه درد و ناراحتی های محل جوش را تسکین می دهد و نیز به صورت کمپرس یا لوسیون در درمان سوختگی موثر است.
- در هند سیصد گرم از برگ خشک پنیرک را در یک لیتر آب می جوشانند و بعنوان مسکن می خورند.
- برای رفع سردرد های یک طرفه شدید (میگرن)، دل پیچه، ورم لوزه ها، درد گلو و آنژین اثر مفید دارد.
- اگر برگ پنیرک ساییده شود و روی محل گزیدگی زنبور قرار داده شود درد آن را تسکین می دهد.
- محلول حاصل از جوشاندۀ گل و برگ آن در 0/5 لیتر آب، اثر نرم کننده بر پوست بدن دارد و مالیدن آن به صورت لوسیون بر روی پوست، نرمی خاصی به پوست های حساس و لطیف می دهد.
ملاحظات، عوارض جانبی و موراد احتیاط
مصرف زیاد آن باعث به هم ریختن معده های ضعیف می شود. برای مزاج های سرد و تر مناسب نیست و مصلح آن ادویه گرم می باشد.
هنگام تهیه جوشانده نباید بیش از پنج دقیقه جوشیده شود، زیرا باعث تجزیه شدن مواد موثره آن می شود.
خواص ختمی و پنیرک هم جهت است لذا می توان برای درمان سرماخوردگی و تسکین سرفه به عنوان خلط آور آن ها را مخلوط نمود.
جهت خرید فرآورده های درجه یک این گیاه به فروشگاه یاتروس مراجعه کنید و برای دریافت مشاوره رایگان می توانید از طریق پیج یاتروس در اینستاگرام با ما در ارتباط باشید.